پراکنش بذر توسط بنیچه ای از علفخواران پستاندار در پارک ملی قطروئیه

انتقال بذر به عنوان یکی از مهم ترین فاکتور های موثر بر پراکنش مکانی و ماندگاری بلند مدت جوامع گیاهی مطرح بوده که می تواند بسیاری از ابعاد کلیدی اکولوژی گیاهی از جمله بقای جمعیت ها و پویایی پوشش گیاهی را تحت تاثیر قرار دهد. این مساله در اکوسیستم های خشک برای پویایی پوشش گیاهی از اهمیت بالاتری برخوردار است. در مناطق خشک بخش عمده گیاهان از طریق بذر یا تولید مثل جنسی تجدید حیات می کنند؛ لذا پراکنش بذر از منابع بذری دور دست توسط علفخواران می تواند نقش معنی داری در پویایی و ماندگاری پوشش گیاهی این گونه اکوسیستم ها داشته باشد. دراین پژوهش پتانسیل انتقال بذر توسط سرگین سمداران بومی پارک ملی قطروئیه شامل: گورخر ایرانی ( equus hemionus)، کل و بز ( capra aegagrus)، قوچ و میش ( ovies orientalis) و جبیر (gazella bennettii) با توجه به تفاوت های موجود بین آن ها، بویژه اندازه جثه، بررسی گردید. در سه فصل (بهار، تابستان و پاییز) برای گورخر ایرانی در مجموع 270 نمونه سرگین از سه دشت پارک (هر دشت 90 نمونه) و برای کل و بز، قوچ و میش و جبیر در مجموع 360 نمونه سرگین (هر گونه 120 نمونه) برداشت شد. طی آزمایش های جوانه زنی در گلخانه از مجموع نمونه های سرگین کاشته شده، برای گور ایرانی، در کل 1281 جوانه متعلق به 43 گونه گیاهی (از 30 جنس و 16 خانواده)، برای قوچ ومیش 193 بذر متعلق به 34 گونه گیاهی (از 27 جنس و 13 خانواده)، برای کل و بز 169 جوانه متعلق به 28 گونه گیاهی (از 24 جنس و 12 خانواده)، و برای جبیر 95 جوانه متعلق به 22 گونه گیاهی (از 18 جنس و 11 خانواده)، شناسایی و ثبت گردید. بیشترین تعدادجوانه سبز شده در نمونه های سرگین مربوط به گونه های lepidium vesicarium از خانواده brassicaceae،astragalus podolobus از خانوادهfabaceae و cynodon dactylon از خانواده poaceae می باشد. نتایج مقایسه غنای گونه ای جوانه های سبز شده از نمونه های سرگین چهار گونه علفخوار نشان داد که اختلاف معنی داری بین آن ها وجود ندارد. همچنین آنالیز dca نمو نه های سرگین علفخواران مورد مطالعه، بیانگر اختلاف معنی دار بین ترکیب بذری تمامی علفخواران بود. شاخص جاکارد، تشابه بسیار زیاد گونه های منتقل شده توسط جبیر و کل وبز و تشابه کم بین گور ایرانی و جبیر را نشان داد. مقایسه پهنا و هم پوشانی نیچ نیز بر اساس منابع غذایی و با استفاده از شاخص لوینز و شاخص پیانکا انجام شد. در بررسی درصد فراوانی فرم های رویشی جوانه های سبز شده از نمونه های سرگین چهار گونه جانوری، بیشترین درصد فراوانی برای فرم رویشی فورب به دست آمد. نتایج تحقیق نشان داد که بذر گونه های گیاهی مختلفی می توانند از طریق سرگین علفخواران وحشی در پارک ملی قطروئیه انتقال یابند. در نتیجه این تحقیق می تواند در مطالعات با نک بذر و مدیریت زیستگاه مورد توجه قرار گیرد.